Relaties, werk in uitvoering.

“Koester onvoorwaardelijke relaties" staat in mijn introductie.

Maar bestaat er in een relatie eigenlijk wel zoiets als ‘onvoorwaardelijk’? Volgens mij is er namelijk altijd wel ergens sprake van voorwaarden die een relatie levensvatbaar maken en houden. Voorwaarden die onder meer door het soort relatie worden bepaald. In het belang van de relatie is het goed om van jezelf en van de ander te weten wat die voorwaarden dan zijn.

Het aantal verbroken en uitgebluste relaties in onze samenleving en het aantal professionals op relatiegebied, van therapeut tot mediator, doen vermoeden dat dit niet zo simpel ligt. Niet voor niets draagt een van boeken van relatiegoeroe Alphons Vansteenwegen de titel ‘Liefde is een werkwoord’.

Als we de handen al vol hebben aan zo’n ‘simpele 1 op 1 privérelatie’ tussen mensen die uit vrije wil voor elkaar hebben gekozen, hoe zit dat dan in een werkomgeving ? Hier is de relatie namelijk per definitie voorwaardelijk. Sterker nog; de relatie bestaat bij de gratie van het nakomen van vastgelegde afspraken over de voorwaarden. Afspraken om maximaal resultaat uit de (samenwerkings-)relatie te kunnen halen. En is het juist dit voorwaardelijke dat een arbeidsrelatie makkelijker maakt dan een privérelatie?

Als ik me bedenk met wat voor netwerk van verschillende relaties we op ons werk van doen hebben, dan denk ik dat dit niet zo is. En ik vind het best bijzonder dat het ons lukt om het systeem te laten functioneren. Een complex systeem van voorwaardelijke relaties met werkgever, werknemer, (interne) klant, collega, leidinggevende, thuisfront, het eigen werk, om er een paar te noemen. Of anders gezegd; een systeem van emoties, doelen, agenda’s, veronderstelde rationaliteit, overtuigingen en identiteiten.

Ik vraag me af of we ons écht bewust zijn van de kwaliteit van onze werkrelaties. Of weerhoudt ‘iets’ ons om dat te onderzoeken? ‘Iets’ kan een reden zijn om niet met een relatie aan de slag te gaan. Want wat gebeurt er als je vaststelt dat het rendement van de relatie niet optimaal (meer) is of dreigt te worden voor één of beide partijen?

In een ‘onvoorwaardelijke’ privésituatie brengt het ter sprake brengen van de relatie menigeen al in een kwetsbare positie, dus laat staan hoe dat in de ‘voorwaardelijke’ arbeidsrelatie kan zijn. Eén ding is zeker, het bekennen of onderkennen dat een relatie gerevitaliseerd moet worden, heeft altijd gevolgen. Dat is dat ‘iets’.

Vraag is of dat ‘iets’ dan een terechte aanleiding is om de arbeidsrelatie te laten verdorren tot het beeld van twee uitgebluste echtelieden die gezamenlijk zwijgend dineren, ieder een verschillende kant opkijkend. Twee individuen die niets met elkaar delen of bij elkaar halen en niet meer investeren in een ruzie, interesse of compliment. Een diner dat is gedevalueerd tot het vullen van een maag zonder de meerwaarde van elkaars gezelschap.

Of investeer je in de relatie met alle kwetsbaarheid van dien en zoek je naar wat er nog wel is, wat ooit de reden is geweest voor een gemaakte keuze, wat nieuwe mogelijkheden kunnen zijn om je arbeidsrelatie nieuw leven in te blazen? De veiligheid en vrijheid om dat te doen is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van de betrokken partijen. Omdat je daar zelf de hoofdrol in speelt, kan dit nooit helemaal vóór je worden gedaan.

Maar ja, als liefde al een werkwoord is, wat is werk dan eigenlijk?

Hans Klijntjes